Меню
Поиск
Фотоалбом
Главная » Файлы » FIKR MULOXAZA

“Pashsha”mi “chivin”? Yoxud ona tilimizning ajoyib shevalari

Boshqa viloyatlik tengdoshingiz bilan suhbatlashib qolganda bir-biringizni tushunmay qolgan payt bo‘lganmi? Bir mamlakatda yashab, bir millatga mansub bo‘la turib, bir-birining gap-so‘zlarini tushunmaslik g‘alati holat, albatta. Biroq bunday vaziyatlarning uchrab turishi tabiiy hol. Axir buni sheva deb qo‘yishibdi.



Sheva – o‘zbek tilining eng qiziqarli jihatlaridan biri bo‘lsa ajab emas.

Ma’lumot o‘rnida, o‘zbek tili tarkibida uchta lahja bor:

Qarluq (Toshkent, Andijon, Farg‘ona, Samarqand, Buxoro, Qarshi)
Qipchoq (Samarqand, Jizzax, Surxondaryo, Qoraqalpog‘iston, Shimoliy Xorazm viloyatlari, Turkmanistonning Toshovuz viloyati shevalari)
O‘g‘uz (Urganch, Xiva, Xonqa, Hazorasp, Qo‘shko‘pir, Shovot tumanlari) lahjasi.
Hozirgi o‘zbek adabiy tili uchun qarluq lahjasiga kiradigan Farg‘ona-Toshkent shevalari asos qilib olingan. Olimlarning fikricha, Toshkent shevasi fonetik jihatdan, Farg‘ona shevasi morfologik jihatdan adabiy tilga asos bo‘lgan. Umuman olganda, adabiy til barcha shevalarga tayanadi.

Shevalar mavzusini jonliroq ravishda ochib berish maqsadida turli sheva vakillari bilan suhbatlashdik. Qani, ular tildagi farqlar haqida nima deydi?

Samarqand viloyati

Andijon viloyati

Xorazm viloyati

Yuqorida keltirilgan so‘zlar shevalararo farqlarning faqat ba’zilari edi xolos.

Ba’zan bitta so‘zning o‘zi turli shevalarda turlicha ma’noga ega bo‘lishi mumkin. Masalan, "pashsha” – Toshkent shevasida chaqmaydigan hasharotni bildiradi (ruscha "muxa”). Samarqand shevasida esa chaqadigan hasharotni bildirib (ruscha "komar”), "chivin” esa aksincha ma’nolarda qo‘llaniladi.

Bunday shevalararo farqlarga ko‘plab misollar keltirish mumkin. Aziz mushtariylar, siz ham ana shunday shevadan-shevaga tafovut qiluvchi so‘zlardan qaysilarini bilasiz?



Категория: FIKR MULOXAZA
Просмотров: 10915 | Рейтинг: 0| Рейтинг:
Mavzuga Oid Boshqa Yangiliklar:
Реклама

Всего комментариев: 0
Элатма: Сайт ходимлари ўзларига ёқмаган изоҳларни фаоллаштирмаслик ва огоҳлантирмасдан ўчириш ҳуқуқига эга. Изоҳлар ҳақида тўлиқ маълумот мана бу манзилда (босинг)
Имя *:
Email:
Код *:

Профил

Время: 08:48
Добро Пожаловать, Mexmon

 
Логин:
Пароль:
Новинка у нас
Самое Популярное
Самое Популярное