O‘zbekistonda
internet foydalanuvchilari, shu jumladan mobil internetdan foydalanuvchilar
soni 2013-yil birinchi kvartalidayoq 10 million 89 mingtani tashkil qilgan
edi. Aksariyat telefonlarda umumjahon tarmog‘iga kirish imkoni
mavjudligi va har bir tumanda internet-kafelar faoliyat yuritayotganligini
hisobga olsak, hozirda bu ko‘rsatkich yanada kattaroq ekanligi tabiiy. Shunday
vaziyatda voyaga yetmaganlarning internetdan to‘g‘ri foydalanishlarini tashkil
etish muhim ahamiyatga ega, deb yozadi "Pravda Vostoka” gazetasi
sayti.
O‘zbekiston Respublikasining "Voyaga yetmaganlar o‘rtasida
nazoratsizlik va huquqbuzarliklarning profilaktikasi to‘g‘risida”gi qonunining 7-moddasiga
ko‘ra, voyaga yetmagan shaxslar o‘qish vaqtida va tungi paytda ota-ona yoki
ota-ona o‘rnini bosuvchi shaxslardan birining kuzatuvisiz internet-kafelarda
bo‘lishi mumkin emas. Mazkur me’yorga amal qilinmagan taqdirda ota-ona va
internet-kafe muassasasi ma’muriyati tegishli tarzda javobgarlikka tortiladi.
Qonun qabul qilinganidan buyon o‘tgan uch yil muddat
mobaynida, garchi qoidabuzarliklar uchrab tursa-da, ahvol ancha yaxshilangan,
deyishmoqda huquq-turtibot idoralari xodimlari. Masalan, 2013-yili Toshkent
shahar Ichki ishlar bosh boshqarmasi bu borada uch bosqichda 311 ta tadbir
o‘tkazdi. Reydlarda
profilaktika inspektorlari tomonidan jami 130 nafar bolalarning
internet-kafelardan noqonuniy foydalanishi holatlari aniqlandi. Ushbu holatlar
bo‘yicha 50 dan ortiq muassasa rahbarlari jazolandi – ularga jami 20 million
so‘mga yaqin jarima belgilandi.
Masalan,
o‘tgan yili Chilonzor tumanidagi internet-kafeda tun payti o‘tkazilgan reyd
chog‘ida u yerda chiroqlarni o‘chirilganligi, geymerlar virtual o‘yinga
kirishib ketganliklari aniqlandi. Ular orasida ikki nafar voyaga yetmagan bola
ham bor edi. Muassasaning yoshgina ma’muri bu holatga biron izoh bera olmadi,
bolalarning ota-onalaridan so‘ralganida, ular farzandlari uydan chiqib
ketganini payqamay qolishganligini aytishdi.
Ba’zan
internet-kafe ma’murlari yuqoridagi qonundan umuman bexabarliklarini aytishadi.
Hatto ulardan ayrimlari rasman ishlamasdan, ish haqini ham noqonuniy tarzda
olishayotgani aniqlanmoqda; bunday hollarda soliq idorasiga xabar qilinib,
muassasa rahbari javobgarlikka tortilmoqda.
Tabiiyki,
o‘smirlarning o‘qish soatlarida darsga kirmay, internet-kafeda o‘yin o‘ynab
o‘tirishlari ko‘p salbiy oqibatlarga olib keladi. Avvalo, ular o‘zlashtirishda
orqada qolishadi, qolaversa, virtual olamga bog‘lanib qolib, ruhiyatida salbiy
o‘zgarishlar yuzaga keladi. Bunday holatlarga qarshi kurashish har bir
ota-onaning va internet xizmatini taqdim etuvchi muassasa ma’muriyatining
burchidir.